Lansowany powszechnie ideał szczupłej, perfekcyjnej sylwetki, doprowadził z biegiem lat do gwałtownego wzrostu liczby zachorowań na wyjątkowo niebezpieczne i bardzo podstępne choroby – anoreksję i bulimię. Przyczyn zachorowań jest wiele, ale wszystkie sprowadzają się do jednego – do chęci zmiany nieakceptowanego wyglądu i ciągłej walki z własnym ciałem i jego potrzebami. Na bulimię i anoreksję najczęściej zapadają ludzie młodzi i stanowi to swoistą manifestację uczuć, których nie potrafią oni wyrazić i ukierunkować w inny sposób. A są to wyniszczające i groźne choroby, z którymi trzeba bezwzględnie walczyć. To trudna walka, bo definicje, reguły i ramki nie są w stanie scharakteryzować ogromu zniszczeń fizycznych i psychicznych, jakie dokonują się u każdej chorej osoby, u każdej w sposób indywidualny.
Bulimia – strach przez przytyciem
Bulimia, zwana tez żarłocznością psychiczną, to przede wszystkim paniczny strach przed przytyciem. Jedzenie to wróg numer jeden, ale i ogromna przyjemność, na którą absolutnie nie można sobie pozwolić. Nadchodzi jednak taki moment, że pokusa staje się nie do opanowania. Wtedy osoba chora na bulimię może zjeść wszystko – lody przegryźć kiszonym ogórkiem, zagryźć chipsami i popić mlekiem czekoladowym. Towarzyszy temu poczucie braku kontroli i wstydu, dlatego osoby chorujące często jedzą w ukryciu lub w porze nocnej. Taki atak łaknienia kończy się długim pobytem w toalecie gdzie sztucznie wywoływane są wymioty, albo połykaniem tabletek przeczyszczających, aby pozbyć się tego „złego” z organizmu. Znane są także przypadki bulimii o tzw. charakterze nieprzeczyszczającym, gdy chory, zamiast prowokować wymioty czy sięgać po preparaty przeczyszczające, rozpoczyna forsowne treningi, równie wykańczające dla organizmu. Ta nieustanna walka ze sobą trwa aż do następnego napadu jedzenia.
Przyczyny i skutki
Przyczyny bulimii nie zostały do końca rozpoznane. Uważa się jednak, że znaczenie mają czynniki genetyczne, osobowościowe, rodzinne, społeczno-kulturowe
Bulimia powoduje występowanie depresji, zaburzeń lękowych oraz uzależnień. Często towarzyszą jej problemy ogólnomedyczne, najczęściej spowodowane zachowaniami przeczyszczającymi – zaburzenia elektrolitowe i odwodnienie, powiększenie ślinianek, ubytki szkliwa zębów, uszkodzenia gardła i przełyku, zaparcia i biegunki, a u kobiet problemy z płodnością i zaburzenia cykli menstruacyjnych
Leczenie
Bulimia dotyka najczęściej osoby, które nie akceptują swojego wyglądu, nie czują się dobrze w swoim ciele i za wszelką cenę chcą polepszyć swoje samopoczucie. Towarzyszy jej ciągłe zmęczenie i ospałość, problemy z sercem, bóle i zawroty głowy, zaburzenia miesiączkowania, bóle brzucha.
Podstawową formą leczenia bulimii jest psychoterapia. W leczeniu mogą być stosowane różne metody terapeutyczne, ale największą skuteczność wykazuje podejście poznawczo-behawioralne. Celem terapii jest nauka kontroli objawów, a także zmiana podejścia do swojego ciała, wagi i samooceny.
W leczeniu mogą być stosowane również leki redukujące nadmierny apetyt czy eliminujące zaburzenia psychiczne. Leczenie bulimii najczęściej prowadzi się w warunkach ambulatoryjnych i przy współpracy różnych specjalistów – psychoterapeuty, lekarza psychiatry i internisty, dietetyka. Leczenie szpitalne rzadko jest konieczne.
Anoreksja – wstręt przed jedzeniem
Anoreksja, czyli jadłowstręt, zaczyna się od zwykłego, jakże modnego wśród nastolatek odchudzania. Niewinne odchudzanie od ciężkiej choroby dzieli jednak bardzo krucha i niebezpiecznie łatwa do przekroczenia granica. Podstawowym sygnałem choroby jest utrata kontroli nad odchudzaniem i ciągłe twierdzenie, że ciała jest za dużo. Chorzy na anoreksję wszelkimi siłami starają się nic nie jeść, a jeśli już, to musi to być posiłek skromny i jak najmniej kaloryczny. Zaraz po jedzeniu starają się tą, gigantyczną dla nich bombę kaloryczną, spalić morderczymi ćwiczeniami fizycznymi. Anorektycy myślą wyłącznie o tym, by nie przytyć i by za wszelką cenę uniknąć jedzenia. Prowadzą przy tym aktywny tryb życia – uczą się, pracują, trenują.
Równocześnie w zaburzony sposób postrzegają swoje ciało – przeraźliwie chudzi wciąż twierdzą, że ciała jest za dużo. Chory nieustannie się gimnastykuje, każdą wolną chwilę poświęca na ćwiczenia, nawet wtedy, gdy jest już bardzo wychudzony. Chorzy boją się że jeżeli pozwolą sobie na jedzenie, to nie będą mogli nad nim zapanować. A jedzenie oznacza dla nich utratę kontroli nad tym, co już udało się osiągnąć…
Drastycznym objawem anoreksji u młodych kobiet, jest przerwanie cyklów miesiączki, To efekt fizycznego wycieńczenia organizmu, mający podłoże także psychiczne.
Tak drastyczne ograniczenie jedzenia powoduje w końcu krańcowy spadek masy ciała. Jeśli zdarzy się, że chory w lustrze zobaczy wreszcie przerażającą prawdę, jest szansa na ratunek. Ale to droga bardzo długa i bardzo trudna.
Rodzina najczęściej jest zupełnie bezradna wobec zmian chorobowych w psychice chorego. Trudno jest zrozumieć i wytrzymać wahania nastrojów i zaburzenia w zachowaniu chorego, co wpływa na pogorszenie relacji. A to często od reakcji rodziny i przyjaciół zależy nie tylko zdrowie, ale i życie chorego.
Najbardziej wstrząsający jest fakt, że problem bulimii i anoreksji nie dotyczy osób z rzeczywistą nadwagą – pulchnych i mających tu i ówdzie za dużo. Dotyczy najczęściej pięknych, zgrabnych, młodych dziewcząt, które chcąc osiągnąć jakiś wyimaginowany ideał, na zawsze zmieniają swoje życie w piekło, balansując często na granicy śmierci. Coraz częściej zaburzenie odżywiania obserwowane jest również u młodych chłopców i mężczyzn, co prawdopodobnie wynika z rosnącej presji społeczeństwa.
Przyczyny i skutki
Dokładna przyczyna anoreksji nie jest znana. Prawdopodobnie jest to połączenie czynników biologicznych, psychologicznych, genetycznych i środowiskowych.
Osoby popadające w anoreksję najczęściej wykazują się perfekcjonizmem w każdej dziedzinie życia i wysoką inteligencją, a równocześnie znacznie zaniżoną samooceną, negatywnym nastawieniem do siebie i wysokim poziomem lęku przed brakiem doskonałości. Nadmiernie też koncentrują się na własnym ciele, które w ich oczach nie jest wystarczająco idealne.
Skutki anoreksji są dla młodego organizmu niezwykle groźne. Wycieńczony organizm zostaje bardzo silnie osłabiony. Brakuje mu witamin i podstawowych składników odżywczych, zaburzone zostaje funkcjonowanie narządów wewnętrznych. Długotrwałe odmawianie jedzenia prowadzi najpierw do zaburzeń koncentracji, przewlekłego zmęczenia, wymiotów, bólów brzucha czy omdleń, a z czasem także do napadów padaczkowych, zaniku kory mózgowej w ośrodkowym układzie nerwowym, zaburzeń hormonalnych, nieprawidłowego funkcjonowania układu krążenia, zaburzeń krzepnięcia krwi, kłopotów kardiologicznych.
Leczenie
Leczenie chorego na anoreksję polega na terapii u psychiatry lub psychologa, który przepisuje leki poprawiające samopoczucie i eliminujące stany lękowe oraz depresję. Leczenie farmakologiczne uławia dotarcie do warstwy psychicznej pacjenta i skłonienie go do powrotu do właściwych nawyków żywieniowych. To z kolei prowadzi do stopniowego podnoszenia wagi ciała. Obecnie coraz częściej stosuje się równorzędnie wiele terapii psychicznych, wśród nich terapię kognitywną oraz tzw. terapię rodzinną Maudsley’a, w przebiegu której rodzice przejmują odpowiedzialność za karmienie chorych dzieci.
W skrajnych przypadkach, w leczeniu anoreksji stosuje się leczenie szpitalne oraz karmienie dojelitowe.
Skuteczność każdej z terapii różni się w zależności od pacjenta. Niektóre osoby wracają do normalnej wagi po jednym epizodzie anorektycznym, u innych problem powraca w wielokrotnie.
Tekst: Dorota Filip
Fot. Pexels, Pixabay
