Picie kawy przez ciężarne to temat, który budzi wiele niejasności i kontrowersji. Kofeina w ciąży przez jednych jest uznawana za całkowicie zakazaną, inni zaś są przekonani, że ograniczone jej ilości są bezpieczne dla organizmu matki i dziecka. Część kobiet decyduje się na natychmiastowe odstawienie kawy po uzyskaniu pozytywnego wyniku testu ciążowego, inne z kolei spożywają kofeinę aż do ostatnich dni ciąży. Jakie są fakty i jak prezentują się wyniki badań naukowych w tym obszarze?
-
-
Wpływ kofeiny na organizm ciężarnej i płodu
-
Kawa to bez wątpienia jedna z najpopularniejszych używek, a jej spożywanie jest ważnym codziennym rytuałem dla wielu osób. Obecna w kawie kofeina ma właściwości pobudzające, stymuluje wydzielanie dopaminy i serotoniny, a także poprawia koncentrację i pamięć. Z drugiej strony może powodować lęk i niepokój, rozdrażnienie, bóle głowy czy bezsenność. Niewątpliwie kofeina pozostaje substancją o działaniu psychoaktywnym, a większość badaczy jest zgodna, że do jej spożywania w okresie ciąży należy podchodzić z dużą ostrożnością. U ciężarnych dłuższy jest czas usuwania kofeiny z organizmu – wynika to ze zmniejszonej aktywności enzymów wątrobowych. Okres jej połowicznego rozpadu zostaje dwu-, a nawet trzykrotnie wydłużony. Tym samym wzrasta stopień jej oddziaływania na matkę i dziecko. Za kluczowy należy uznać fakt, że przedostaje się ona przez łożysko i dociera do organizmu płodu. U dziecka w łonie matki wydalanie kofeiny trwa jeszcze dłużej – dzieje się tak ze względu na niedojrzałość wątroby.
Jak podejrzewają badacze, negatywne efekty spożywania zbyt dużej ilości kofeiny w tym okresie mogą wynikać ze wzrostu stężenia katecholamin. Skutkiem tego jest zakłócenie przepływu krwi w łożysku i upośledzony dopływ substancji odżywczych do organizmu dziecka. Warto jednak zaznaczyć, że w literaturze za szkodliwe uznaje się przekraczanie dozwolonych dawek kofeiny, nie zaś jej spożywanie w ogóle.
-
-
Skutki nadmiaru kofeiny dla przebiegu ciąży i zdrowia dziecka
-
Już od kilkudziesięciu lat wpływ kofeiny na zdrowie płodu i przebieg ciąży jest przedmiotem licznych badań. Ich wyniki pokazują, że spożywanie dużych ilości tej substancji w okresie ciąży zwiększa ryzyko poronienia, porodu przedwczesnego, a także niskiej masy urodzeniowej dziecka. Niektórzy badacze uważają, że nadmiar kofeiny w trzecim trymestrze może zwiększać ryzyko nagłej śmierci łóżeczkowej niemowlęcia. Dodatkowo kobiety pijące w ciąży kawę są bardziej narażone na anemię, ponieważ zawarte w naparze substancje (polifenole, garbniki i kofeina) hamują wchłanianie żelaza przez organizm. Ryzyko niepożądanych działań rośnie wraz ze spożyciem kofeiny. Wykazano, że zagrożenie porodem przedwczesnym wzrasta u kobiet, w przypadku których dzienna dawka przekracza 600 mg lub które wypijają przynajmniej pięć porcji kawy dziennie. Nie stwierdzono natomiast, aby kofeina miała działanie teratogenne. Jej przyjmowanie nie wiąże się więc ze zwiększeniem ryzyka wad wrodzonych u płodu, takich jak przepuklina czy wady serca.
-
-
Jaka jest dopuszczalna dzienna dawka kofeiny w ciąży?
-
Czym jednak są wspominane w wynikach badań duże ilości kofeiny? Za bezpieczną dzienną dawkę uznaje się maksymalnie 300 mg kofeiny, jednak według ostatnich zaleceń British Food Standards Agency powinno to być 200 mg na dzień lub mniej. Należy przy tym wziąć pod uwagę, że kofeina znajduje się nie tylko w kawie, ale również w herbacie, czekoladzie czy kakao, a także w takich napojach jak Coca-Cola czy Pepsi. Kluczowe jest więc tutaj nie tyle odstawienie samej kawy, co ogólna kontrola spożywanych każdego dnia napojów i produktów żywnościowych. Ważny jest także sposób i długość parzenia. Filiżanka kawy parzonej przy użyciu metody ciśnieniowej zawiera od 100 do 150 mg kofeiny, zaś zalewana wrzątkiem – od 36 do 74 mg (przy czym ten drugi napar wpływa na wzrost cholestrerolu LDL). Z kolej herbata czarna parzona przez 5 minut ma zawartość 40 mg kofeiny. Ważne jest zatem nie to, czy ciężarna wypija jedną lub dwie filiżanki kawy, lecz całościowy dzienny jadłospis i ogólna ilość kofeiny w diecie. Z całą pewnością lepiej jest zachować ostrożność – najbezpieczniejsza wydaje się więc całkowita rezygnacja z kawowego naparu. Alternatywnym rozwiązaniem jest picie slabszej kawy oraz poprzestanie na jednej, maksymalnie dwóch filiżankach.
-
-
Czy można pić kawę w ciąży? Ważny jest rozsądek i umiar
-
Na podstawie wyników badań i opinii wielu lekarzy picie kawy w ciąży można uznać za dozwolone. Istotne jest jednak nieprzekraczanie dozwolonej dawki, a nawet trzymanie się z daleka od jej górnej granicy. Jak wynika z badań, filiżanka lub dwie słabej kawy nie powinny stanowić zagrożenia. Ważna jest jednak obserwacja swojego organizmu, ponieważ okres ciąży rządzi się swoimi prawami i każda ciężarna może zareagować negatywnie nawet na niewielkie dawki kofeiny. Choć najbezpieczniejsza jest całkowita rezygnacja z kawy, to dla niektórych ciężarnych może się to okazać zbyt trudne. Trzeba wówczas zadbać o ograniczenie jej ilości i analizę całego jadłospisu pod kątem innych produktów z kofeiną.
Bibliografia:
Wierzejska R., Wpływ spożycia kofeiny na przebieg ciąży i rozwój płodu, Perinatologia, Neonatologia i Ginekologia, tom 5, zeszyt 2, 2012.
Łepecka-Klusek C., Pawłowska-Muc A. K., Pilewska-Kozak A. B., Stadnicka G., Używki w ciąży – kofeina. Stimulants in pregnancy – caffeine, Journal of Education, Health and Sport 5 (6), czerwiec 2015.
Tekst: Agnieszka Dec
Fot. Toa Heftiba, unplash.com
